El castru del Picu San Ḷḷuis, en Samartín de Beduléu, conceyu d'Ayande, foi descubiertu por José Lombardía Zardaín, vecín d'Ayande. Les primeres escavaciones desenvolviéronse mientres 1962 y 1963 baxo la direición compartida d'Elías Domínguez y Francisco Jordá. Volveríen los trabayos nel 1979, yá baxo la responsabilidá esclusiva d'ésti últimu, asocediéndose en curties campañes braniegues hasta setiembre del 1986.
La secuencia d'ocupación del castru de San Ḷḷuis principia nel sieglu VIII d.C., momentu nel que se constrúi una primer muralla de pañu continuu a la que se superpunxo otra d'estructura modular mientres la segunda Edá del Fierro. Reforciaben la so condición defensiva delles llínees de fosos dispuestes sobre la so zona meridional.
La presencia romana manifiéstase dende mediaos del sieglu I d.C. nun contestu marcáu pola intensa actividá minera desenvuelta nos abondosos depósitos auríferos de la redolada. La ocupación tardía ta güei refugada al fundamentase nuna errónea identificación de cerámiques que, en realidá, son producciones rexonales de dómina altoimperial.
